چکیده: حفاری یک عملیات گران قیمت و لازم برای اکتشاف و بهره‌برداری مواد هیدروکربنی است. یکی از اهداف مهم در عملیات حفاری دست‌یابی به سرعت حفاری بالاتر با صرف هزینه کمتر همراه با حفظ ایمنی است. در عملیات حفاری، زمان و راندمان عملیات به عنوان عواملی که ارتباط مستقیم با هزینه‌های حفاری دارند، از اهمیت فراوان برخوردارند. یکی از معیارهای راندمان عملیات حفاری، میزان نرخ نفوذ مته حفاری است. برآورد این پارامتر و اطلاع از آن هنگام برنامه‌ریزی برای حفر یک چاه، می‌تواند به ارزیابی دقیق‌تر مدت زمان حفاری و برآورد هزینه آن کمک شایانی نماید. همچنین دانش معقول از خواص فیزیکی و مکانیکی سنگ و انتخاب مناسب پارامترهای عملیات حفاری کمک زیادی در کاهش هزینه‌های حفاری و تولید می‌کند. در این پژوهش به‌منظور بررسی عوامل موثر بر نرخ نفوذ ابتدا سابقه علمی موضوع با استفاده از مقالات و متون علمی موجود مورد بررسی قرار گرفت و مهم‌ترین عوامل موثر به دو دسته عوامل قابل‌کنترل (عملیاتی) و غیرقابل‌کنترل (محیطی) تقسیم‌بندی شدند. به‌دست آوردن مدلی که بتواند ارتباط میان این عوامل و نرخ نفوذ را به دست آورد همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. با این وجود مدل‌های ریاضی ارایه شده در این راستا بیشتر بر روی عوامل قابل‌کنترل و عملیاتی تـاکید داشته‌اند. پیچیدگی‌ تقابل مته و سنگ و همچنین تاثیر توام عوامل موثر بر نرخ نفوذ سبب شده است که روش‌های معمول به طور کامل قادر به تحلیل و پیش‌بینی نرخ نفوذ نباشند. علت اصلی این امر را می‌توان به متعدد بودن عوامل موثر بر نرخ نفوذ و از طرف دیگر اندرکنش میان این عوامل ربط داد. برای غلبه بر این مشکل، رویکرد سیستم‌های مهندسی سنگ (RES) مورد استفاده قرار گرفته است. به منظور بررسی تاثیر عوامل موثر بر نرخ نفوذ از اطلاعات یکی از چاه‌های میدان نفتی آزادگان استفاده شده است. دراین راستا، ابتدا عوامل تاثیرگذار بر نرخ نفوذ مشتمل بر 11 عامل، شناسایی‌شده و سپس با استفاده از رویکرد سیستم های مهندسی سنگ (RES) شاخصی با عنوان شاخص نفوذ (PI) پیش بینی شده است. این شاخص برای چهار عمق مختلف از چاه موردنظر محاسبه شده-است. نتایج نشان می دهند که در میدان مورد مطالعه، عمق‌های 2728 و 3574 متر به ترتیب دارای بالاترین و پایین‌ترین شاخص نفوذ هستند. همچنین از میان عوامل موثر بر نرخ نفوذ، عامل تخلخل به عنوان تاثیرگذارترین عامل بر نرخ نفوذ شناخته شد.