اهداف:

زمین به عنوان تنها زیستگاه بشر، تأمین کننده تمامی نیازهای جوامع انسانی (آب، هوا، غذا، مسکن و رفاه) است و بستر اصلی ایجاد و پیشرفت تمدن بشری یعنی مواد معدنی را در خود جای داده است. سرعت شگرف پیشرفت تمدن بشری، نیاز روزافزون جامعه به مواد معدنی به ویژه در زمینه عناصر استراتژیک را بیشتر کرده است. ایران با داشتن بیش از 66 نوع ماده معدنی مهم، در زمره کشورهای سرشار و ثروتمند محسوب می­ شود. با این حال، مطالعات درخور و شایسته ­ای به ویژه در زمینه شناسایی و کشف علمی ذخایر پنهان کشور انجام نشده است. بدون شک، هرگونه اقدامی در این زمینه باید متکی بر مطالعات دقیق زمین ­شناختی، کانی­ شناختی، سنگ­ شناختی، ژئوشیمیایی و سنگ­ زادی بر بستر نظریه زمین ساخت ورقه­ ای در مقیاس جهانی و با بهره­ گیری از متخصصان برجسته این شاخه­ های علمی باشد. برمبنای این مطالعات است که بررسی­های ژئوشیمیایی و ژئوفیزیکی اهمیت دوچندان و قابلیت تفسیر می ­یابند. نظر به افزایش تقاضا برای مواد معدنی و روند رو به اتمام ذخایر پیدای درحال بهره برداری، انجام مطالعه برای یافتن ذخایر پنهان بسیار ضروری است. تشکیل یک گروه پژوهشی تخصصی و آشنا به دانش روز متشکل از زمین شناسان برجسته در زمینه سنگ شناسی، کانی شناسی، ژئوشیمی، زمین شناسی اقتصادی، تکتونیک و ژئوفیزیک و مسلط بر مسائل زمین شناسی ایران برای امر پی­ جویی و اکتشاف کانسارها می ­تواند راهگشای این امر مهم باشد.

رابطه بسیار نزدیک ماگمازایی با کانه ­زایی از دیرباز مورد توجه مجامع علمی زمین­ شناسی اکتشافی بوده است. خوشبختانه، نظریه زمین­ساخت ورقه ­ای، چهارچوب و مدلی مفهومی برای این ارتباط ارائه داده است. به گونه­ ای که با مشخص شدن محیط زمین­ ساختی تشکیل مجموعه­ های سنگی در هر منظقه، پتانسیل کانه ­زایی آن نیز مشخص خواهد شد. به دلیل بالابودن هزینه­ های اکتشافات معدنی، توجه ویژه به اکتشاف زمین­ شناسی به عنوان گام اولیه و اصلی تمامی روش­های اکتشافی که در مقایسه با روش­های اکتشافی دستگاهی، بسیار کم هزینه است،-مورد توجه شرکت­های بزرگ معدنی قرار گرفته است. اما نکنه مهم آن است که اکتشافات زمین­ شناسی، باید توسط زمین­ شناسانی انجام گیرد که اولاً در زمینه سازوکارهای زمین­ شناختی ماگمازایی و کانه ­زایی اطلاعات علمی به روز داشته باشند و ثانیاً از تجربه و دانش عملی و تجربه کافی در مورد منطقه مورد بررسی برخوردار باشند. با نگاهی کلی به سرزمین پهناور ایران و تحول زمین شناسی آن در طول زمان، متوجه خواهیم شد که اغلب کانسارهای مهم آن نظیر کرومیت، نیکل، آهن، منگنز، تیتان، مس، طلا، نقره، عناصر گروه پلاتین، عناصر نادر خاکی و بسیاری از کانی­های جواهری در سنگ­های ماگمایی دیده می­ شوند. بنابراین، شناخت دقیق این سنگ­های ماگمایی و آگاهی از نحوه تشکیل کانسارهای وابسته، مهمترین کلید اکتشافی برای پی­جویی این مواد معدنی مهم در هر منطقه هستند. گرچه در سال­های اخیر، با گسترش دوره ­های تحصیلات تکمیلی مطالعات خوبی درباره منشأ و نحوه تشکیل سنگ­های ماگمایی و کانی ­زایی های آن­ها انجام شده، اما نتایج و یافته­ های مربوطه در قالب پایان نامه و مقاله انتشار یافته و به محافل دانشگاهی محدود بوده است و در فعالیت­های اکتشافی شرکت­های بزرگ معدنی کاربرد عملی نیافته ­اند. در نتیجه، هنوز هم خط و مشی کلی فعالیت­های اکتشافی از تصویری پیروی می­ کند که زمین­ شناسان داخلی و خارجی در گذشته برای آن ارائه داده­ اند.

تمرکز بسیاری از مواد معدنی یادشده در مجموعه­ های سنگی آذرین به ویژه در انواع فرامافیک- مافیک و سرزمین­های دگرگون شده ایران مرکزی به موضوعی پرچالش و حائز اهمیت در روند تکاملی سرزمین ایران تبدیل شده است. شناخت دقیق ماهیت زمین­ شناختی این مجموعه­ های سنگی می­ تواند ارتباط تنگاتنگ آن­ها را با کانی ­زایی­ های مهم فلزات و عناصر نادر و استراتژیک روشن سازد. روند افزایشی تقاضای تولید و مصرف مواد معدنی، به همراه روند رو به اتمام ذخایر کشف شده درحال بهره­ برداری، نیاز به اکتشاف ذخایر پنهان را دوچندان ساخته و شرکت­های معدنی را به سرمایه­ گذاری در امر اکتشافات نوین زمین­ شناسی ناگزیر کرده است.

تجربه چند کار موفق پی­جویی و اکتشاف در همکاری علمی فنی با شرکت کاواک آرای نوین معدن، مسئولین شرکت را ترغیب به حمایت مالی از راه­اندازی این گروه پژوهشی تخصصی نموده است. با توجه به اولویت­های شرکت و تخصص علمی گروه پژوهشی، توجه ویژه­ ای به سنگ­های فرامافیک- مافیک به عنوان یک گروه مهم از سنگ­های آذرین موجود در ایران و کانه­ زایی آن­ها خواهد بود. این سنگ­ها هم به صورت خروجی و هم به صورت نفوذی در جهان گسترده­ اند. انواع نفوذی آن­ها عمدتاً به صورت توده­ های افیولیتی در نوارهای برخورد قاره­ای نظیر نوار آلپ- هیمالیا از جمله در ایران گسترش دارند و حاوی مواد معدنی مختلف به ویژه کرومیت، نیکل، مس، آهن، تیتانیم، وانادیم و ... هستند. اما انواع دیگر نفوذی­ها شامل توده های نفوذی لایه­ ای نظیر بوشولد در آفریقای جنوبی و استیل واتر در آمریکا و همچنین توده­ های فرامافیک- مافیک نفوذی آلپی نظیر تیناکیلو در ونزوئلا، لهرز و روندا در فرانسه و اسپانیا هستند که به صورت دیاپیرهای گوشته ­ای به درون پوسته نفوذ کرده اند. این نوع اخیر برای اولین بار توسط مجری در ایران شناسایی شده ­اند (توده فرامافیک- مافیک سیخوران در اسفندقه در جنوب کرمان). انواع خروجی سنگ­های فرامافیک- مافیک تحت عنوان کماته­ ایت­ها از گسترش کمتری در جهان برخور دارند و در ایران هم تا کنون شناسایی و معرفی نشده بودند. اما اخیرا شواهد بسیار محکمی از حضور این سنگ­ها در توالی­ های سنگی پالئوزوئیک بالایی (پرمین) نواحی شمال شرقی (مشهد-فریمان) و جنوب غربی (سیرجان) ایران توسط مجری و همکاران به دست آمده است نظر به اهمیت زمین شناختی و سنگ شناختی سنگ­های فرامافیک- مافیک و حضور مواد معدنی ارزشمند نظیر نیکل، فلزات گروه پلاتین، مس، کرومیت و منیزیت در آن­ها، بررسی تخصصی این گروه سنگی از اهمیت بالایی در زمین شناسی ایران و جهان برخوردار است. در ایران مرکزی نیز به عنوان قطب تولید آهن ایران، مجموعه­ های دگرگون شده متعددی وجود دارند که نقش کلیدی در تکامل پوسته­ ای ایران ایفا کرده­ اند. شناسایی رخدادها و پدیده ­های مختلف زمین ­شناسی این ناحیه علاوه بر کمک به شناخت عمیق ­تر روند تکاملی یاد شده، بهره مهم دیگری نیز دارد، که شامل اکتشاف ذخایر پنهان آهن و همچنین پی­جویی و اکتشاف عناصر نادر خاکی است که امروزه اهمیتی استراتژیک دارند. بعلاوه، بررسی دقیق گامه­ های ماگمازایی و کانه ­زایی در پهنه­ های زمین ­شناختی سنندج- سیرجان و ارومیه- دختر که مراکز اصلی رخداد کانه ­زایی به ویژه مس و طلا در ایران هستند نیز از اهداف اصلی مطالعات تخصصی این گروه پژوهشی است.