چکیده: رساله پیش رو به بررسی اثر جذب و انتشار گازهای دی‌اکسیدکربن (CO2) و متان (CH4) بر خواص مهندسی زغال‌سنگ و پایداری معادن زیرزمینی می‌پردازد. با توجه به اهمیت صنعت زغال‌سنگ و چالش‌های زیست‌محیطی و ایمنی مرتبط با آن، توسعه روش‌های استخراج بهینه و مدیریت گازهای حاصل از زغال‌سنگ ضروری است. در این رساله، تأثیر جذب و انتشار گازهای CO2 و CH4 بر مقاومت فشاری تک‌محوری، مدول الاستیسیته و کرنش محوری نمونه‌های زغال‌سنگ در شرایط مختلف آزمایشگاهی و ماکروسکوپیک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جذب گاز CO2 تأثیرات منفی بیشتری بر خواص مهندسی زغال‌سنگ داشته و مقاومت آن را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. به طوری که جذب و انتشار گاز CO2 در فشار تزریق 15 و 30 بار مقاومت فشاری نمونه زغالسنگ را به ترتیب 80/57 و 15/57 درصد کاهش داده و مدول الاستیسیته آن را به ترتیب 67/77 و 03/22 کاهش می‌دهد. در حالی که جذب و انتشار گاز CH4 در فشار تزریق 15 و 30 بار مقاومت فشاری نمونه زغالسنگ را به ترتیب 9/27 و 7/41 درصد کاهش داده و مدول الاستیسیته آن را به ترتیب 06/18 و 91/19 کاهش می‌دهد. این کاهش خواص مهندسی تابعی از پارامترهای فشار گاز، نوع زغال‌سنگ، ساختار و جهت ترک‌های ذاتی، میزان رطوبت و سایر پارامترهای مؤثر است. بر اساس نتایج این رساله، پایداری پایه‌‌های زغالی در معرض CO2 کاهش می‌یابد و باید در طراحی و اجرای روش‌های برانگیختگی متان زغال‌سنگ به کمک CO2 و همچنین در پروژه‌های ذخیره‌سازی CO2 در معادن زغال‌سنگ، به این موضوع توجه ویژه شود. نکته حائز اهمیت این است که آزاد شدن گاز CH4 از لایه‌های گازی گازکشی نشده و لایه‌های گازکشی‌شده نیز مقاومت زغال‌سنگ را کاهش داده و احتمال انفجار زغال‌سنگ، تصاعد آنی و ناپایداری پایه‌های زغالی را افزایش می‌دهد. یافته‌های این رساله بر اهمیت بررسی دقیق اثر گازهای موجود در معادن زغال‌سنگ بر پایداری آن‌ها تأکید نموده و انجام مطالعات بیشتر در این زمینه را ضروری می‌سازد.