چکیده: قارچ دارویی Hericium erinaceus به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و ترکیبات زیست‌ فعال خود، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. در این مطالعه به بررسی اثر نانوذرات اکسید منیزیم (MgO) بر تولید ترکیبات فنولیک، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و سمیت سلولی پرداخته شد. در مرحله اول، به کمک روش یک فاکتور در زمان، گلوکز، پودر سویا، پپتون گوشت، نانوذره MgO و pH معادل 8 به عنوان عوامل مؤثر بر تولید ترکیبات فنولیک شناخته شدند. در این پژوهش، نانوذره اکسید آهن (Fe3O4) نیز مورد بررسی قرار گرفت، اما به دلیل عدم اثرات معنیدار در نتایج، از ادامه مطالعه حذف گردید. سپس، طراحی آزمایش‌ها با استفاده از روش آماری RSM نشان داد که محیط کشت حاوی 40 گرم بر لیتر گلوکز، 14/0 گرم بر لیتر نانوذره MgO، 15 گرم بر لیتر پپتون گوشت و پودر سویا (با نسبت برابر)، بالاترین میزان تولید محتوای فنول کل را ایجاد کرد. نتایج بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی نشان داد که عصاره میوه قارچ با مقدار IC50 معادل 119/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر، بیشترین فعالیت مهارکنندگی رادیکال آزاد DPPH را داشت. شناسایی ترکیبات فنولیک در میسلیوم و میوه قارچ نشان داد که میوه قارچ با 20 ترکیب شناسایی‌شده (شامل اسیدهای پروتوکاتچوئیک، کافئیک و فرولیک) در مقایسه با 17 ترکیب موجود در میسلیوم، از تنوع بیشتری برخوردار بود. در ارزیابی اریناسین‌ها، تمامی انواع اریناسین‌ها در میسلیوم شناسایی شدند، در حالی که میوه قارچ تنها حاوی 9 نوع از این ترکیبات (A تا G و I، J و S) بود. بررسی سمیت سلولی نشان داد که عصاره میسلیوم کشت ‌شده در محیط غنی‌ شده با نانوذره MgO با مقدار IC50 برابر 155 میکروگرم بر میلی‌لیتر، بیشترین اثر مهارکنندگی را دارا بود.